Ambroise Burguburu

Ambroise Burguburu Urdatx/Santa Grazin sortu da 1946ko maiatzaren 20an, Elichalt edo Elixaltia etxean, eta gaur egun laborantza txiki bat badu eta honi datxikola ostatu bat eta emazteak eta alabak kudeatzen duten ibiltari taldeen aterpea. Bera erretiratua da bainan etxaldeko lanak beti egiten ditu.

Ambroisek bere haurtzaroa Santa Graziko herri erdi-erdian (bürgüan) iragan du. Bost urteetarik hamalau urtetaraino, herri erdiko eskolara joan da. Honetan 1950eko urteetan, 25 haur badira eta kaserna auzokoan 60, bainan azken hau 2000garren urtean hetsia izan da. Eskolatze denboran, Ambroisek “euskal haserrea” badauka, euskaraz mintzatzea debekatua izan baitzaio.

1960tik 1963ra, Berrogaine-Larüntzeko laborantza lizeora joan da eta gero familiako etxaldera itzuli da.

1960ko urteen hasieran, laborantza etxeek ez dute hamar hektarea baino gehiago eta ardiek jetzaldi bakoitzean, doi-doia hamar pinta esne ematen dituzte. Bortuan, gehienetan, lau olhetarainoko ardien olhalteak ediren daitezke. Saiatzen dira diru irabaziak ihiziko mozkinekin emendatzera - lepahori edo marta-larrua salduz -, Lombardi oihangintzarako italiar enpresak hornitzen dituen oihaneko lanak eginez, edo oraino kontrabandoaren bidez - Santa Graziko aduana kaserna 1973an hetsi dute -. 

1953an hasi da espeleologiaren abentura, la Vernako gelaren aurkikuntzarekin. Emeki-emeki, Santa Grazi turismoari ideki da, eta gaur egun ekarpen garrantzitsua dakar herriko ekonomiari.

Halere, herria husten ari da; 1960ko urte amaieran, 600 biztanle baziren, eta 2021ean ez dira 200 baizik.

Hogei bat laborari gelditzen da bainan aldiz badira hogei landetxe edo ibiltari aterpe, bost taberna-ostatu, epizeria bat eta hogeita lau bigarren bizitegi, elizako auzoa bakarrik kontutan hartuz. Derragun jabe nagusienak Bordelekoak edo Landesetakoak direla.